Powyższe dane gromadzone są zarówno na potrzeby krajowe, np. do monitorowania realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, jak również są raportowane do instytucji międzynarodowych np. EMCDDA, UNODC. Centrum Informacji KBPN zbiera dane z kluczowych instytucji: Policja, Służba Celna czy Straż Graniczna. Ponadto podejmuje inicjatywy w celu modyfikacji istniejących systemów zbierania danych, aby dostosować je do wymogów organizacji międzynarodowych. Dostarczanie informacji dotyczących konfiskat narkotyków, ich cen, przestępstw, czystości jest wymogiem Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA). Mimo, że powyższe dane nie wchodzą w zakres pięciu kluczowych wskaźników EMCDDA, są jednak istotnym elementem systemu zbierania informacji o problemie narkotyków i narkomanii w Europie. Dane uzyskiwane od instytucji z obszaru redukcji podaży na narkotyki nie zawsze spełniają wymogi Europejskiego Centrum, ponieważ zbierane są według krajowych procedur, nie w pełni zgodnych ze standardami EMCDDA. Warto podkreślić, iż brak standaryzacji zbierania danych nie jest tylko polskim problemem. Inne kraje Unii Europejskiej również pracują nad dostosowaniem swoich systemów statystycznych do wymogów EMCDDA.
Podstawowymi wskaźnikami, za pomocą których monitorowany jest nielegalny rynek narkotyków są:
- liczba przestępstw narkotykowych przeciw Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii w rozbiciu na rodzaje narkotyków,
- liczba i ilość konfiskat narkotyków,
- czystość narkotyków,
- skład tabletek ekstazy,
- ceny detaliczne narkotyków na nielegalnym rynku.
Instytucją najbardziej zaangażowaną w walkę z nielegalnym rynkiem narkotyków jest Policja. Dane dotyczące przestępstw narkotykowych otrzymywane są z systemu TEMIDA. Podstawowymi jednostkami statystycznymi stosowanymi przez Policję są: liczba podejrzanych, liczba przestępstw stwierdzonych (w podziale na narkotyki), liczba postępowań wszczętych i zakończonych. W przypadku czystości narkotyków i składu tabletek ekstazy dane pochodzą z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji. Informacje na temat ujawnień narkotyków przekazywane są przez Policję, Służbę Celną oraz Straż Graniczną, natomiast dane dotyczące cen narkotyków raportuje Policja, jak również zbierane są bezpośrednio od użytkowników narkotyków. Powyższe dane zbierane są w ramach prowadzonych badań ilościowych oraz jakościowych.
Przy analizie danych dotyczących przestępczości narkotykowej należy wziąć pod uwagę, że liczby znajdujące się w oficjalnych statystykach nie pokazują pełnego obrazu nielegalnego rynku narkotyków. Wiele przestępstw nie jest ujawnionych i znacznie większa od liczby zarejestrowanych jest „ciemna liczba” przypadków łamania Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Badania europejskie określają, że stopień ujawniania przypadków przestępczości związanej z narkotykami według optymistycznych ocen sięga zaledwie 10% (Hołyst 1994). Nie mamy oszacowań odnośnie polskiej sceny narkotykowej. Można przypuszczać, że odsetek nie ujawnionych przestępstw narkotykowych kształtuje się na podobnym poziomie. Drugą istotną kwestią, o której warto pamiętać przy analizie danych, jest wpływ aktywności Policji na liczbę ujawnień. Liczby poszczególnych przestępstw pokazują zarówno działania świata przestępczego, jak również skalę aktywności instytucji odpowiedzialnych za walkę z podażą narkotyków. W przypadku intensyfikacji działań organów ścigania, wzrastają liczby ujawnień, co nie zawsze musi oznaczać np. wzrost produkcji narkotyków czy zwiększoną aktywność świata przestępczego.
Materiały do pobrania:
Dane dotyczące nielegalnego rynku oraz redukcji podaży na narkotyki z 2009 roku.
